Arbeidersnederzetting Eisenheim

Eisenheim. Alleen al de naam maakt duidelijk wie verantwoordelijk is voor de bouw van deze nederzetting: de vakbond Jacobi, Haniel & Huyssen ijzer- en staalfabrieken had woonruimte nodig voor hun steeds groter wordende aantal arbeiders. Eisenheim werd zowel bekend om het vroege begin - als de oudste arbeidersnederzetting in het Ruhrgebied - als om het naderende einde en het bittere verzet van de bewoners tegen de sloop van de nederzetting.

De ijzer- en staalvakbond Jacobi, Haniel & Huyssen stichtte in 1846 de nederzetting in Eisenheim voor hun werknemers. Aanvankelijk werkten de meeste bewoners aan de "Alten Walz" aan de Emscher, ongeveer 30 minuten lopen. Met de opleving van de metallurgie begon halverwege de jaren 1860 een tweede bouwfase, die tien jaar later duurde tot de startcrisis. Tussen 1897 en 1903 werd de nederzetting vervolgens voor de derde keer uitgebreid; deze keer maakte de mijnbouw het noodzakelijk om talloze nieuwe arbeiders te rekruteren en te vestigen. In drie bouwfasen werden in totaal 51 woningen gebouwd, waarvan er nu nog 38 bewaard zijn gebleven. Rond de eeuwwisseling woonden er ongeveer 1.200 mensen in Eisenheim.

De rijtjeshuizen en twee-onder-een-kapwoningen met twee verdiepingen uit 1846 en de huizen met de typische dwarse plattegrond, die vanaf 1872 naar het Elzasser Mühlhausen-model werden gebouwd, bleven behouden. Het verval van de nederzetting was al begonnen na de Tweede Wereldoorlog, toen de verwoeste huizen nog maar halfslachtig werden herbouwd. Zeven herenhuizen - de oudste gebouwen in de nederzetting - werden in 1948 vervangen door nieuwe gebouwen met meerdere verdiepingen. Eind jaren vijftig besloot Hüttenwerke Oberhausen Aktien Gesellschaft (HOAG) voor het eerst de gehele boedel te liquideren. Het project liep bijna twee decennia vertraging op en stuitte uiteindelijk op fel verzet van de bewoners.

In 1972 richtten de inwoners van Eisenheim een ​​arbeidersinitiatief op om hun nederzetting te behouden - een van de eerste burgerinitiatieven in het Ruhrgebied. Een studie van de Hogeschool van Bielefeld onderstreepte de grote waarde van de leefomgeving voor de communicatie en het samenleven van de bewoners. In het kader van hun protest verbouwden deze laatste onder meer de drie wasplaatsen tot het Volkshuis (1974), het Kinderhuis (1977) en het Museum (1979). In 1978 ontving Eisenheim hiervoor de Cultuurprijs van het Cultureel en Politiek Genootschap. Tot begin jaren tachtig werd de nederzetting met inspraak van de bewoners gerenoveerd en werden de overige 1980 woningen tot monument verklaard. Daarnaast behoren het "Tonino-Guerra-Park" en het "Blauwe Huis van de vele boeken" aan de Werrastrasse tot de bezoekershighlights.